ahmet hamdi tanpınar

huzur ve saatleri ayarlama enstitüsü adlı romanları şaheserdir. oğuz atay kendisinden aşırı etkilenmiştir. beş şehir'se şahane bir denemedir.

Bugun tanzimata calisirken cikti karsima "Bu ne amına koyim Tanzimat sanatcısı mıydı bu adam kitap niye yok?! " diye kendi kendime sormustum.

kavgası zamanladır. bu yüzden asla eskimeyecek yazdıkları. varoluşçuluk akımının türkiye'de önde gelen yazarlarındandır. yusuf atılgan, oğuz atay ve sabahattin ali'yle birlikte bu toprakların medarı iftiharlardandır.

bana göre türk edebiyatının en iyi yazarı, yanlış hatırlamıyorsam da eğitim almadan(yani gerekli egitimi almadan) istanbul üniversitesinde görev yapmıştır.

''kendimizi sevmiyoruz. kafamız bir yığın mukayeselerle dolu; dede’yi, wagner olmadığı için, yunus’u, verlaine, bâki’yi, goethe ve gide yapamadığımız için beğenmiyoruz. uçsuz bucaksız asya’nın o kadar zenginliği içinde, dünyanın en iyi giyinmiş milleti olduğumuz halde çırçıplak yaşıyoruz. coğrafya, kültür, her şey bizden bir yeni terkip bekliyor; biz misyonlarımızın farkında değiliz. başka milletlerin tecrübesini yaşamağa çalışıyoruz.'' bir söyleşide söylediği efsane tespit. (bkz: huzur) ''cahilsin; okur, öğrenirsin. gerisin; ilerlersin. adam yok; yetiştirirsin, günün birinde meydana çıkıverir. paran yok; kazanırsın. her şeyin bir çaresi vardır. fakat insan bozuldu mu, bunun çaresi yoktur.'' (bkz: mahur beste)

gülüşü bana kaybettiğimi sandığım her şeyi bir lahzada iade etti.

türk romancı, öykücü ve şair. aynı zamanda 1942-1946 yılları arasında tbmm'de maraş milletvekilliği yaptı.

" senin dışında düşünememek hastalığına müptelayım. "

en iyisi düşünmemekti. kaçmaktı. kendi içime kaçmak. fakat bir içim var mıydı? hatta ben var mıydım?

''atıl, diyordu. atıl bu ava; yan ve yaşa!... zira aşk yaşamanın tam şeklidir.'' (bkz: huzur)

zamanında memleketimin bir lisesinde edebiyat öğretmenliği yapmış olan, türk edebiyatının gelmiş geçmiş en büyük adamlarından olan ve gülüşü içinizi ısıtan zât. keşke bir 80 sene önce yaşasaydım da onun öğrencisi olabilseydim...

huzur romanı baya iyidir.

"o kendisi olmak için beni unutmaya belki muhtaç. fakat ben ancak onun sayesinde biraz kendim olabiliyorum."

"ne yaparsınız, hayatımızı olduğu gibi kabul etmek lazım. insan istediği kadar hür olamıyor..."

"haklı olmak, haklı olduğunu bilmek, bir insanı bir ordu içinde bile güçlü yapar."

"bir adın kalmalı geriye bir de o kahreden gurbet beni affet kaybetmek için erken, sevmek için çok geç"

''Bir Adın Kalmalı Geriye'' mehmet yıldırım'ın sesinden.. ''..Kaybetmek için erken, sevmek için çok geç..'' bir adın kalmalı geriye, bütün kırılmış şeylerin nihayetinde. aynaların ardında sır, yalnızlığın peşinde kuvvet, evet nihayet. bir adın kalmalı geriye, bir de o kahreden gurbet. sen say ki ben hiç ağlamadım, hiç ateşe tutmadım yüreğimi. geceleri, koynuma almadım ihaneti. ve say ki bütün şiirler gözlerini, bütün şarkılar saçlarını söylemedi. hele nihavent, hele buselik hiç geçmedi fikrimden ve hiç gitmedi. bir topak kan gibi adın, içimin nehirlerinden. evet yangın evet salaş yalvarmanın korkusunda talan evet kaybetmenin o zehirli buğusu evet nisyan evet kahrolmuş sayfaların arasında adın sokaklar dolusu bir adamın yalnızlığı bu sevda biraz nadan, biraz da hıçkırık tadı. pencere önü menekşelerinde her akşam. dağlar sonra oynadı yerinden ve hallaçlar attı pamuğu fütursuzca. sen say ki yerin dibine geçti geçmeyesi sevdam ve ben seni sevdiğim zaman bu şehre yağmurlar yağdı yani ben seni sevdiğim zaman ayrılık kurşun kadar ağır gülüşün kadar felaketiydi yaşamanın yine de bir adın kalmalı geriye, bütün kırılmış şeylerin nihayetinde. aynaların ardında sır, yalnızlığın peşinde kuvvet. evet nihayet bir adın kalmalı geriye, bir de o kahreden gurbet. beni affet. Kaybetmek için erken, sevmek için çok geç.

uslanmak bilmez kederler ülkesi, coşup yağan fırtına sessizliğim.

sahnenin dışındakiler adlı romanının varoluşçu izler taşımasından ve edebi yönlerinin eşleştiğinin düşünülmesinden dolayı türk edebiyatının albert camus'u olarak da bilinen çok yönlü kıymetli bir yazarımızdır. tanpınar'ı okuyanlar okumayanları cahillikle suçlarlar ki bana göre de doğruluk payı vardır. en azından huzur'u, saatleri ayarlama enstitüsü'nü, beş şehir'i bilelim, okuyalım, okunmasına vesile olalım.

"kim bilir? bazı kapıların bize kapalı görünmesi, önünde değil, arkasında durduğumuz içindir."

"cahilsin, okur öğrenirsin. gerisin, ilerlersin. adam yok, yetiştirirsin. paran yok, kazanırsın. her şeyin bir çaresi vardır. fakat insan bozuldu mu, bunun çaresi yoktur.”

bir adın kalmalı geriye bir de o kahreden gurbet beni affet kaybetmek için erken, sevmek için çok geç

"insan neyi anlatabilir? i̇nsan insana, insanlara hangi derdini anlatabilir? yıldızlar birbiriyle konuşabilir. i̇nsan insanla konuşamaz."

"ve ben seni sevdiğim zaman bu şehre yağmurlar yağdı"

ne içindeyim zamanın ne de büsbütün dışında yekpare geniş bir anın parçalanmaz akışında

"beş şehir'in asıl konusu hayatımızda kaybolan şeylerin ardından duyulan üzüntü ile yeniye karşı beslenen iştiyaktır."

"gündelik şeyler beni boğuyor. halbuki içimde başka susuzluklar var."

“çünkü huzursuz bir dünyada yaşıyoruz. çünkü insan kendisiyle barışık değil. değerler karşısında ve insan karşısında yeniden düşünmeye mecburuz. çünkü herşeyden şüphedeyiz. ve nihayet arkamızda eskisi gibi o kadar kuvvetle allah’ı hissetmiyoruz. hülasa huzursuzuz onun için..”

''yaşamak, başkaları tarafından muhasara altına alınmak, yavaş yavaş boğulmaktı.''

''yaptığı şeyin kötü olduğunu biliyordu. fakat hüküm vermek istemiyordu. artık insanlar hakkında hüküm vermekten vazgeçmişti.''huzur

''modern hayat ölüm düşüncesinden uzaklaşmayı emreder!'' "hadiseler kendiliğinden unutulmaz. onları unutturan, tesirlerini hafifleten, varsa kabahatlilerini affettiren daima öbür hadiselerdir." ''hayat bizimdir; ona istediğimiz şekli vereceğiz. ve o şeklini alırken kendi şarkısını yapacak. fakat fikre, sanata hiç karışmayacağız. onları hür bırakacağız. çünkü onlar hürriyet, mutlak hürriyet isterler.''

--- spoiler --- cahilsin, okur öğrenirsin. gerisin, ilerlersin. adam yok, yetiştirirsin. paran yok, kazanırsın. her şeyin bir çaresi vardır. fakat insan bozuldu mu, bunun çaresi yoktur. --- spoiler --- ''zaman geriye dönmez. fakat insan yine bilinen şeyden istenen şeye doğru hayal kuruyor.''

--- spoiler --- Kendi kendime biz gurbetin insanlarıyız diyorum. Mesafelerin terbiye ettiği insanlar. --- spoiler ---

Saatleri Ayarlama Enstitüsü kitapı gereken değeri görmeyen yazarımız.

bugün ölüm yıl dönümü olan eşsiz yazar. saygı ve rahmetle anıyorum. türk edebiyatında kendime en yakın hissettiğim yazar. kitaplığımda ayrı bir yeri vardır. normalde kitapları çizmem, not almam ama ahmet hamdi'nin kitapları notlarlarla, altını çizdiğim cümlelerle doludur. özellikle mahur beste, huzur, sahnenin dışındakiler romanlarını çok severim.